Terapia manualna to specjalistyczna metoda wykorzystywana w fizjoterapii skupiająca się na strukturach narządu ruchu, czyli na stawach, mięśniach, nerwach i ich wzajemnych połączeniach. Definicja terapii manualnej mówi o tym, że jest to wyspecjalizowany obszar poświęcony postępowaniu w chorobach nerwowo-mięśniowo-szkieletowych oparty na diagnostyce i stosowaniu adekwatnych do tego metod leczenia.

          Istotą terapii manualnej jest znalezienie przyczyny zgłaszanego przez pacjenta problemu czy też bólu, zlikwidowanie go, przywrócenie prawidłowego napięcia więzadłowego, mięśniowego, powięziowego oraz prawidłowego ustawienia, zakresu ruchomości i funkcji stawów. Bardzo często przyczyna dolegliwości leży w dysproporcji pomiędzy możliwościami tkanki do przyjmowania obciążenia, a jej rzeczywistym obciążaniem. W przypadku odwracalnych zaburzeń narządu ruchu jest to najistotniejsze, ponieważ pozwala pacjentom z dolegliwościami w obrębie różnych części ciała na szybki powrót do pełnej sprawności.

          W terapii manualnej diagnostyka oparta jest na przeprowadzeniu odpowiedniego wywiadu i badania pacjenta, które pozwolą na odnalezienie zaburzonych struktur, ocenić stopień ich uszkodzenia oraz przeanalizować mechanizm pojawienia się dolegliwości. W czasie przeprowadzania diagnostyki wykonywane są testy manualne, neurologiczne i ortopedyczne. Terapeuta manualny jeżeli jest to możliwe korzysta również z badań obrazowych – zdjęcia RTG, rezonansu magnetycznego, tomografii komputerowej. To wszystko razem daje możliwość postawienia hipotezy, w którym miejscu i co jest przyczyną powstania bólu i zgłaszanych dolegliwości, a następnie zaplanować i podjąć właściwą dla danego pacjenta terapię.

          Leczenie skupia się na zniesieniu zdiagnozowanej przyczyny, zaburzenia lub dysproporcji i przywracaniu fizjologicznej równowagi pomiędzy stawami, mięśniami i strukturami nerwowymi. Stosowanie odpowiednich metod leczenia polega na wykonywaniu adekwatnych technik manualnych (m. in. mobilizacje, manipulacje, pracę na punktach spustowych, masaż tkanek głębokich oraz różne formy rozluźniania) pozwalających na szybką poprawę funkcjonowania objętych zaburzeniami struktur narządu ruchu (staw, więzadło, mięsień), a co za tym idzie szybki powrót do sprawności. Bardzo często już po pierwszym zabiegu odczuwana jest poprawa samopoczucia pacjenta, a zgłaszane dolegliwości zmniejszają się.

          Taka forma usprawniania jest zalecana przy dolegliwościach bólowych kręgosłupa, kończyn górnych i dolnych, wadach postawy, po urazach i zabiegach operacyjnych, występowaniu różnych blizn na ciele.

          Dla utrwalenia efektów prowadzonego leczenia często terapia manualna uzupełniania jest odpowiednimi ćwiczeniami leczniczymi.

          Zabiegi z zakresu terapii manualnej przyczyniają się do skrócenia czasu leczenia i powrotu do sprawności. Częstotliwość terapii ustalane są indywidualnie w zależności od stanu i potrzeb pacjenta od kilku wizyt w pierwszym miesiącu, potem coraz rzadziej, aż do uzyskania poprawy pozwalającej na jedną lub dwie wizyty kontrolne w roku.